Psihopate su na filmskom platnu prikazane kao osobe sa izrazito visokim intelektualnim sposobnostima. Uvijek uspijevaju nadmudriti druge, uspješni su u svakom poslu koga se dohvate, vješto se kamufliraju i ”stope” sa socijalnom okolinom u kojoj se zadese, te ”čitaju” misli svog sagovornika, koristeći ovu vještinu u svrhu manipulacije…

Tipičan primjer notornog psihopate je dr. Hannibal Lecter, koji je uz to kanibal i serijski ubica.  Prvenstveno u  knjigama Thomasa Harrisa, te u filmovima koji prate njihov sadržaj (premda nešto selektivnije), Hannibal je prikazan kao prototip genijalca: savršeno crta i vlada područjem anatomije (vizuelna inteligencija), posjeduje izvrstan sluh i talenat za sviranje (muzička inteligencija), već kao dječak razumije jedno od komplikovanijih djela o fizici svjetlosti, a kasnije redovno prati nova dostignuća na polju Hawkingove kosmogonije (logičko-matematička inteligencija). Takođe, posjeduje savršeno pamćenje, izrazitu sposobnost razumijevanja pročitanog i iznimno je elokventan (tj. dva oblika lingvističke inteligencije: verbalno razumijevanje i verbalnu fluentnost). Zato lako uspostavlja kontakte s drugim ljudima i bez problema pogađa kako se osjećaju i šta misle (socijalna inteligencija). Bez problema može uočiti razliku u nivou inteligencije svojih sagovornika, što je, kako kažu istraživanja, jedna od karakteristika superinteligentnih osoba.

Međutim, objektivna slika o psihopatama i njihovoj inteligenciji je drugačija… Johansson i Kerr (2005) su proveli istraživanje na uzorku od 370 osoba sa dijagnozom psihopatije. Utvrdili su da se, u prosjeku, generalna inteligencija ove grupe ne razlikuje od inteligencije opšte populacije ljudi. Međutim, otkriveno je po čemu se razlikuju visokointeligentni psihopati od visokointeligentnih normalnih osoba. Ova podgrupa psihopata, osim što ima visoku inteligenciju, odlikuje se i pretjeranom impulzivnošću, sklonošću ka traženju uzbuđenja i socijalnom neodgovornošću. Dakle, njihove (patološke) osobine ličnosti, ”usmjeravaju” njihovu inteligenciju ka ispoljavanju destruktivnih oblika ponašanja, te potiču raniji početak nasilnog i problematičnog vladanja. Ovo je odličan primjer kako inteligencija nije jedini faktor koji vodi brzom postizanju zacrtanog cilja (bio taj cilj doprinos nauci, ili, kao što je ovdje slučaj, provođenje minuciozno isplaniranog zločina, do u detalje).

Takođe, DeLisi i saradnici (2009) su utvrdili da, što je osoba više sklona psihopatiji, to je  manje verbalno inteligentna (dakle, prisutna je negativna korelacija između verbalne inteligencije i rezultata na skali psihopatije).

Juni (2010) je došao do nalaza da je za psihopate karakteristična niska socijalna (emocionalna) inteligencija, tj. da oni nisu ”opremljeni” mehanizmima potrebnim za neometane i zdrave socioemocionalne odnose sa svojom okolinom.

Dakle, ne možemo tvrditi da u grupi psihopata nema onih koji imaju izrazite intelektualne sposobnosti. Međutim, možemo reći da visoka inteligencija nije jedna od ključnih karakteristika psihopatije, te da su ove osobe u stvarnosti puno manje interesantne, uspješne i vješte, nego što su na filmovima, u serijama ili bestselerima tipa: ”Američki psiho 1 i 2”, ”Kad jaganjci utihnu”, ”Hannibal: postanak” i slično.

Pripremio: Selman Repišti, mr. psih.