Šta je inteligencija?

Inteligencija je sporan psihološki pojam. Zbog obilja definicija ne može se izdvojiti samo jedna koja je univerzalno prihvaćena, ali se naučnici slažu da je to sposobnost učenja iz iskustva, prilagođavanja na nove situacije, razumijevanje i korišćenje apstraktnih pojmova, kao i korišćenje stečenih znanja za snalaženje u okolini. Sama riječ potiče od latinske rijeci ‘inteligere’ što znači razumjeti, shvatiti.

Naučnici se takođe slažu oko još jedne stvari – inteligencija je potencijal, a ne potpuno razvijena sposobnost.

Prema nekim istraživanjima, inteligencija se razvija do 24 godine a nakon toga počinje da opada. Zbog toga na testiranju Mense za mlađe ljude važe oštriji kriterijumi, za razliku od osoba starijih od 30, odnosno 40 godina.

Dva koncepta inteligencije

U nauci postoje dva koncepta inteligencije. Prvi je fluidna inteligencija koja predstavlja prirodnu, biološku sposobnost. Kao takva fluidna inteligencija predstavlja neurofiziološke, dispozicione faktore i nezavisna je od učenja i iskustva. S druge strane, kristalizovana inteligencija proizvod je oblikovanja spoljnim uslovima i odgajanja u određenom kulturnom miljeu.

Ukoliko pitanje inteligencije posmatramo na ovakav način, dolazimo do objašnjenja zašto inteligenciju ne treba tretirati kao sinonim za pamet. Urođeni intelektualni potencijal je samo dio potrebnih preduslova da bi osoba ostvarila društveno priznat uspjeh. Kao što vrhunski pijanista ili sportista svoj uspjeh samo malim dijelom pripisuje talentu, a ogroman sistematskom treningu/vježbanju, tako i inteligencija sama od sebe neće izroditi ništa genijalno.

Kako se mjeri inteligencija?

Test inteligencije je instrument za mjerenje kvocijanta inteligencije (Intelligence Quotient – IQ) i predstavlja odnos između postignutih rezultata na testu inteligencije i skora koji postiže prosječna osoba istog uzrasta na istom testu, kada su oba skora izražena istim načinom obilježavanja.
Inteligencija se mjeri na sljedeći način:

Prosječni kvocijent inteligencije (IQ) iznosi 100, a prosječni centil je 50. Prosječni rezultat je onaj između 25. i 75. centila (IQ/sd15 90-110) kojeg ostvari 50% ukupne populacije.

Rezultat iznad 75. centila (IQ/sd15 > 110) je nadprosječan i istog može ostvariti manje od 25% ukupne populacije.

Rezultat iznad 90. centila (IQ/sd15 > 120) je visoko nadprosječan i može ga ostvariti jedva 10% ukupne populacije.

IQ/sd15 131 ili više, odnosno centil 98 ili više znači da je postignut rezultat u granici od gornjih 2% ukupne populacije na testu inteligencije što znači da je tako ispunjen uslov za prijem u članstvo Mense.

Testovi inteligencije koji se upotrebljavaju za testiranje u Mensi nemaju nikakve veze sa opštim znanjem, kulturom i sl. U potpunosti su zasnovani na grafičkim elementima kako bi objektivno mjerili urođenu (često se naziva i logička) inteligenciju.